کتاب کتاب باید هلو باشد: توصیههایی برای کتابخوانی و کتابنخوانی
ویراستار :سیدمصطفی موسوی
نویسنده کتاب : محسن حدادی
تاریخ انتشار کتاب : ۱۳۸۳/۱۱/۲۶
محل انتشار : تهران
قطع کتاب : پالتویی
رده دیویی : ۰۲۸.۹
نوع جلد کتاب : شومیز
تعداد صفحه : ۴۸
نوع اثر : گردآوری
زبان کتاب : فارسی
شماره کنگره : Z۱۰۰۳/حک۲
نوبت چاپ کتاب : ۱
تیراژ کتاب : ۳۰۰۰
شابک : ۹۶۴-۸۱۳۱-۱۵-۵
نگارنده در کتابچه حاضر نکات و توصیههایی در باب مطالعه, تاثیر نوع کتاب در مطالعه, و مطالبی دیگر از این دست را مطرح کرده است.
معرفی کتاب
کتاب حاضر به بیان توصیه های رهبر معظم انقلاب در رابطه با کتاب و کتاب خواندن می پردازد.
برخی از عناوین مطالب این کتاب عبارتند از: ببخشید چند لحظه، دفاع ملی، حتی قرآن، نسل بعد، به جای تبلیغات، ساعت کتابخوانی ، مطالعه قبل از خواب، 8 جلد در اتوبوس، باقیات الصالحات، فوائد قطار، کتاب های جیبی، مخاطب، کاغذ کاهی، زبان روز، کتاب های بیهوده، شوق نوشتن، هنر و کشف حقیقت و...
۲۴ آبان، روز کتاب و کتابخوانی ۹۹ + پیام تبریک، پیشینه و فواید کتابواژه کتاب از زبان عربی وارد زبان ف
واژه کتاب از زبان عربی وارد زبان فارسی شده است. در گذشته کتابها به شکل لوحهای گلی بودند اما به تدریج و با گذشت زمان شکل کتابها توسعه پیدا کرد چراکه با توجه به پیشرفت تکنولوژی و فناوری دیگر استفاده از کتابهای نخستین ضروری نبود و با اختراع پاپیروس تحول بسیار عظیمی در تاریخ کتاب ایجاد شد.
روز کتاب، کتابدار و کتابخوانی چه روزی است؟
روز کتاب، کتابدار و کتابخوانی مصادف با ۲۴ آبان است.
علت نامگذاری روز کتاب و کتاب خوانی
با توجه به تصمیمگیری مسئولان از سال ۱۳۷۲، روز ۲۴ آبان به عنوان روز کتاب و کتابخوانی تعیین شد. در ایران از ۲۴ آبان تا ۲ آذر به عنوان هفته کتاب مراسمهای مختلفی برگزار میشود. این روز همچنین با روز درگذشت علامه طباطبایی مصادف است.
پیشینه و تاریخچه کتاب
کتابهای نخستین از جنس لوحهای گلی بودند. این لوحها از خاک رس و آب ساخته میشدند و بیشتر در منطقه بینالنهرین رواج داشتند. این لوحها برای نخستین بار توسط تمدن سومر ابداع شد. سپس استفاده از کاغذ پاپیروس در تمدن مصر رواج یافت. این کاغذ از گیاه پاپیروس ساخته شده بود و به وسیله نی یا قلم نی آغشته به مرکب روی آن مینوشتند. داستان سینوحه یکی از معروفترین کتابهایی است که روی پاپیروس نوشته شده است. هرچند این کاغذها بسیار سبک و کم حجم بودند اما در مقابل بسیار شکننده و آسیب پذیر بودند و این مشکلات زیادی را در ادامه به وجود آورد. علاوه بر این، از چرم، پوست حیوانات و پارچه نیز برای نوشتن استفاده میکردند. کدکس ها شکل امروزی کتاب است. کدکس ها بیشتر در میان مسیحیان برای نگارش متون مذهبی رواج داشت. این شکل از کتابها قابلیت جست و جوی بهتری داشت و به راحتی در انبارها نگهداری میشد.
کتاب الکترونیکی
در سالهای اخیر، کتابها شکل نوینی به خود گرفتهاند. با پیشرفت وسایل و امکانات فناوری کتابهای الکترونیکی یا ای بوک تولید میشوند که به راحتی و با صرف هزینه کمتر از طریق گوشیهای هوشمند و رایانهها میتوان از آنها استفاده کرد. این کتابها به آسانی قابل اجرا و از تنوع و همچنین انسجام مطالب برخوردار هستند. کتابهای الکترونیکی صرفاً نسخههای الکترونیکی مطالب مکتوب نیستند بلکه میتوانند علاوه بر متن و تصویر، فیلم، صوت و پویا نمایی را هم شامل شوند. به ابزارهایی که مختص خواندن ای بوکها هستند کتاب خوان گفته میشود. عدهای معتقدند آن جلا رویز روابلس که یک معلم اسپانیایی بوده، مخترع اولین کتاب الکترونیکی است.
کتاب صوتی
کتاب گویا یا کتاب صوتی سندی است که به صورت صوتی تهیه میشود و بر روی نوار کاست و سی دی ضبط میشوند. معمولاً کتابهایی را که قبلاً به صورت مکتوب منتشر کردهاند اکنون توسط خود نویسنده و یا مترجم روخوانی میشوند. ممکن است این کتابها با موسیقی یا جلوههای صوتی همراه باشد. امروزه تولید این نوع از کتابها مقرون به صرفه تر از انواع دیگر است. راوی باید با تلفظ صحیح کلمات آشنایی داشته باشد و با لحن و تن صدای مناسب آن را روخوانی کند.
فواید کتاب
- افزایش آرامش و کاهش استرس
- تقویت ذهن و گنجینه لغات
- پیشگیری از آلزایمر
- داشتن خوب راحت
- مقابله با افسردگی
- افزایش آگاهی
- تقویت حافظه
- افزایش تمرکز
- تقویت قدرت تحلیل
- بهبود مهارت نوشتن و خواندن
- تقویت قوه تخیل
- توسعه تفکر انتقادی
کتابدار کیست؟
کتابدار کسی است که با علم و هنری که در زمینه کتابداری دارد به مدیریت، سازماندهی، فهرست نویسی، رده بندی و دانش شناسی میپردازد. در گذشته به این افراد کتابچی یا کتابخانه چی میگفتند. کتابدار باید شناخت کاملی از رشته خود داشته باشد و به تمام علوم نیز آشنا باشند تا بتواند به نحو احسن مراجعان خود را راهنمایی کند.
وظایف کتابدار
- استفاده از سیستمهای فناوری اطلاعات در اموری مانند طبقه بندی کتابها، ثبت اطلاعات و…
- سازماندهی منابع و کتابها به گونهای که یافتن آنها برای کاربران آسان باشد.
- پاسخگویی به سوالات مراجعین و کمک به آنها برای یافتن کتابها و منابع مورد نظر
- به روز نگه داشتن کتابخانه از طریق استفاده از کتابها و مجلات جدید منتشر شده و استفاده از روشهای نوین کتابداری
- ارائه خدمات کتابخانه متناسب با گروههای مختلف جامعه مانند افراد کم سواد، خانه دارها و اقلیتهای قومی
- راه اندازی فعالیتهایی در کتابخانه از جمله گروههای کتابخوانی برای توسعه و ترویج فعالیتهای کتاب خوانی
- ترویج خدمات کتابخانه از طریق نمایشها، مذاکرات و شرکت در رویدادهای اجتماعی
مهارتهای مورد نیاز کتابدار
- مهارتهای خدمت به مشتری و طرز برخورد با ارباب رجوع
- مهارتهای سازمانی جهت برقراری ارتباط مناسب با مدیران و سایر کارکنان کتابخانه
- مهارتهای ارتباطی گفتاری و نوشتاری
- مهارت کاربرد کامپیوتر به ویژه در مورد استفاده از پایگاههای داده و اینترنت
- مهارت انجام تحقیق
کتابداران برجسته ایران
- اسدالله آزاد
- هوشنگ ابرامی
- پروین اعتصامی
- ایرج افشار
- نوش آفرین انصاری
- عباس حری
- محمدحسین دیانی
- پوری سلطانی
- ماندانا صدیق بهزادی
- کامران فانی
- رحمت الله فتاحی
- جعفر مهراد
پیام تبریک روز کتاب و کتاب خوانی
شرط مطالعه کتاب خوب، نخواندن کتاب بد است؛ زیرا زندگی کوتاه است و فرصت و توان محدود.
روز کتاب و کتابخوانی مبارک
انسانهای بزرگ میتوانند دو دقیقه بدون هوا، دو هفته بدون آب و یک عمر بدون پول زندگی کنند، اما بدون کتاب نمیتوانند حتی یک لحظه زنده بمانند.
روز کتاب و کتابخوانی مبارک
کتاب، معلمی دلسوز است که در فضای اندیشهها بال میگشاید.
روز کتاب و کتابخوانی مبارک
مطالعه، یگانه راهی است برای آشنایی و گفتگو با بزرگان روزگار که قرنها پیش در دنیا به سر برده و اکنون در زیر خاک منزل دارند.
روز کتاب و کتابخوانی مبارک
کتاب، غذای روح است و روح از کتاب زنده است. کتاب، یار مهربانی ست که در همه احوال، دستگیر و همدم دلتنگیهاست؛ یاری که اگر تو بخواهی، هیچ گاه رهایت نمیکند.
روز کتاب و کتابخوانی مبارک
کسی که به کتابها تسلی و آرامش یابد، هرگز آرامش خود را از دست نخواهد داد.
روز کتاب و کتابخوانی مبارک
کیفیت زندگی شما را دو چیز تعیین میکند: کتابهایی که میخوانید و انسانهایی که ملاقات میکنید.
روز کتاب و کتابخوانی مبارک
کتاب هدیه ایست که بارها و بارها باز میشود.
روز کتاب و کتابخوانی مبارک
کتابی که میخوانی، نباید به جای تو فکر کند، بلکه باید تو را به اندیشیدن وادارد.
روز کتاب و کتابخوانی گرامی باد
اگر مادر نباشد جسم انسان ساخته نمیشود و اگر کتاب نباشد روح بشر پرورش نمییابد.
روز کتابخوانی مبارک
کتاب را نخوانید که بخوانید!
کتاب را بخوانید که بیدار شوید.
روز کتاب و کتابخوانی مبارک
انیس گنج تنهایی کتاب است
فروغ صبح دانایی کتاب است
روز کتاب و کتابخوانی گرامی باد
خوشبخت کسی است که به یکی از این دو چیز دسترسی دارد، یا کتابهای خوب و یا دوستانی که اهل کتاب باشند.
روز کتاب و کتابخوانی مبارک
در دنیا لذتی که با لذت مطالعه برابری کند، وجود ندارد.
روز کتاب و کتابخوانی مبارک
کتاب باید تبری برای درهم شکستن دریای منجمد وجودمان باشد.
روز کتاب و کتابخوانی گرامی باد
کتاب، پرندهای ست که روح را به ابدیت پیوند میزند و خورشید را به آسمان تنهاییمان میکشاند تا در این خلوت، گرم زندگی و هیجان بمانیم.
روز کتاب و کتابخوانی مبارک
دغدغههای مقام معظم رهبری درباره کتاب و کتابخوانی + جدول
وضعیت کتاب و کتابخوانی در ایران یکی از دغدغههای مقام معظم رهبری در چند دهه اخیر بوده، دغدغههایی که ناشی از علاقه ایشان به کتاب و ترویج فرهنگ کتابخوانی در جامعه است.
حضرت آیت الله خامنهای چه در زمان ریاست جمهوری و چه در زمان رهبری انقلاب همواره توجه ویژهای به کتاب داشته و در مناسبتهای مختلف بیانات راهگشایی در این زمینه ایراد فرمودهاند.
تدقیق در بیانات ایشان و پیامهایی که در این زمینه ایراد فرمودهاند، به روشنی وضعیت کتاب و کتابخوانی در ایران را روشن میکند، ضعفها را نشان میدهد و راهکارها برون رفت از این وضعیت را ترسیم میکنند.
ایشان به عنوان عالیترین مقام کشور در حالی هرسال و در مناسبتهای مختلف دغدغههایشان را در این زمینه گوشزد میکنند که مدیران اجرایی در طول سالهای مختلف سرگرم ساختن تصویری ایدهآل از وضعیت موجود هستند.
به عنوان مثال آنچه از آن به عنوان فقر تیراژ کتاب در ایران نام برده میشود، در بیانات رهبر معظم انقلاب نقش پررنگی دارد. ایشان بارها بر کم بودن تیراژ کتاب در قیاس با جمعیت ایران تاکید کردهاند و معتقدند که باید تیراژ کتاب در ایران به 200 یا 300 هزار نسخه برسد.
در مورد وضعیت کتابخوانی نیز ایشان معتقدند باید از هرفرصتی برای مطالعه بهره برد و این که کتاب در جامعه ما مهجور باشد، اصلا زیبنده کشوری با این فرهنگ نیست.
جدولی که مشاهده میکنید، چکیدهای از بیانات ایشان در مقاطع مختلف است که در چند محور دستهبندی شده است.
بیانات مقام معظم رهبری درباره کتاب و کتابخوانی
دغدغههای مقام معظم رهبری در مورد کتاب | بیانات | تاریخ بیانات |
کتابخوانی
| با تلخى باید اعتراف کنیم که رواج کتاب و روحیه کتابخوانى در میان ملت عزیز ما که خود یکى از مشعلداران فرهنگ و کتاب و معرفت در طول تاریخ پس از ظهور اسلام بوده است، بسى کمتر از آن چیزى است که از چنین ملتى انتظار مىرود. | پیام به مناسبت آغاز هفته کتاب |
باید جورى بشود که در سبد کالاى مصرفى خانوادهها، کتاب یک سهم قابل قبولى پیدا کند و کتاب را بخرند براى خواندن، نه براى تزئین اتاق کتابخانه و نشان دادن به این و آن. این هم یک نکته است، که مسئله کتابخوانى در جامعه است. | بیانات در دیدار مسئولان کتابخانهها و کتابداران | |
کسى که احتیاج ندارد آگهیهاى تبلیغاتى را ببیند، بیست دقیقه را چرا بىکار بنشیند!؟ یک کتاب دمِ دستش باشد؛ بردارد و بیست دقیقه مطالعه کند. | مصاحبه در پایان بازدید از نهمین نمایشگاه بینالمللى کتاب تهران | |
کتابخوانى را باید جزو عادات خودمان قرار دهیم. به فرزندانمان هم از کودکى عادت بدهیم کتاب بخوانند؛ مثلاً وقتى مىخواهند بخوابند، کتاب بخوانند. | مصاحبه پس از بازدید از سومین نمایشگاه بینالمللی کتاب | |
توقع من، این است. باید پدرها و مادرها، بچهها را از اول با کتاب، محشور و مأنوس کنند. حتى بچههاى کوچک باید با کتاب انس پیدا کنند. | مصاحبه در جریان بازدید از نمایشگاه کتاب | |
کسانى که وقتهاى ضایع شوندهاى دارند؛ مثلاً به اتوبوس یا تاکسى سوار مىشوند، یا سوار وسیله نقلیه خودشان هستند و دیگرى ماشین را مىراند، یا در جاهایى مثل مطب پزشک در حال انتظار به سر مىبرند و به هرحال اوقاتى را در حال انتظار به بىکارى مىگذرانند، در تمام این ساعات، کتاب بخوانند. | مصاحبه در پایان بازدید از نهمین نمایشگاه بینالمللى کتاب تهران | |
در جامعه باید سنت کتابخوانى رواج پیدا کند. کتابخوانى باید در جامعه ترویج شود؛ و این کار بر عهده همه دستگاههائى است که در این زمینه مسئولند. | بیانات در دیدار مسئولان کتابخانهها و کتابداران | |
متأسفانه کتاب در جامعه ما، آن مقدار که شأن این جامعه اقتضا مىکند، رواج ندارد. جامعه ما اساساً جامعهاى پخته و بالغ شده است؛ یک جامعه ابتدایى و بدوى نیست. مردم ما باید بیش از این با کتاب آشنا باشند. | مصاحبه در جریان بازدید از نمایشگاه کتاب | |
باید خرید کتاب، یکى از مخارج اصلى خانواده محسوب شود. مردم باید بیش از خریدن بعضى از وسایل تزییناتى و تجملاتى- مثل لوسترها، میزهاى گوناگون، مبلهاى مختلف و پرده و...- به کتاب اهمیت بدهند. | مصاحبه در جریان بازدید از نمایشگاه کتاب | |
اگر بتوانیم فرهنگ کتابخوانى را در کشور رایج کنیم و در کنار آن، تولید کتاب را هم خوب گسترش دهیم، بخش عمدهاى از وظایف فرهنگى دولت جمهورى اسلامى، بدین وسیله انجام خواهد گرفت. | مصاحبه در بازدید از ششمین نمایشگاه بینالمللى کتاب | |
امروز کتابخوانى و علمآموزى نه تنها یک وظیفه ملى، که یک واجب دینى است. از همه بیشتر، جوانان و نوجوانان، باید احساس وظیفه کنند. | پیام به مناسبت آغاز هفته کتاب | |
تولید کتاب
| ما در کشورمان، در جامعه خودمان، از واقعیتى که در این زمینه وجود دارد، راضى نیستیم. بله، درست است؛ امروز حجم کتابهائى که تولید میشود، با گذشته خیلى تفاوت کرده است؛ گاهى چند برابر کتاب منتشر میشود، یا تیراژ کتابها بالا میرود؛ لیکن این کافى نیست؛ اینها براى کشور ما خیلى کم است. | پیام به مناسبت آغاز هفته کتاب |
در تولید کتاب - چه تولید به معناى ایجاد کتاب، چه تولید به معناى ترجمه کتاب، چه تولید به معناى نشر کتاب و در اختیار این و آن قرار دادن - به نیازها و خلأهاى جامعه نگاه کنند؛ خلأهاى فکرى را، نیازهاى فکرى را بشناسند، انتخاب کنند، سراغ آنها بروند. | بیانات در دیدار مسئولان کتابخانهها و کتابداران | |
بایستى تولید کتابمان به مراتب از آن مقدارى که هست، بیشتر باشد؛ هم به معناى تولید کتاب- که تألیف و ترجمه و اینطور چیزهاست- هم به معناى احیاى آثار کهن و قدیمى. | مصاحبه پس از بازدید از یازدهمین نمایشگاه بینالمللى کتاب | |
تیراژ کتاب | باید تعداد کتابهایى که هر بار چاپ مىشود، از دو هزار و پنج هزار و ده هزار به دویست هزار و سیصد هزار برسد؛ یعنى با چنین کمیت بالایى باید کتاب در جامعه پخش شود. | مصاحبه در پایان بازدید از هفتمین نمایشگاه کتاب |
تیراژهاى هزار و دو هزار و سه هزار و اینها شایسته کشورِ هفتاد و پنج میلیونى ما با این همه جوان، با این همه انگیزه نیست؛ باید تیراژها خیلى بالاتر باشد. حالا در بعضى از موارد خوشبختانه انسان مىبیند دفعات چاپ کتابها خیلى بالاست؛ لیکن در عین حال در مجموع که نگاه میکنیم، نه، راضى کننده نیست، قانع کننده نیست؛ باید یک حرکتى آغاز شود. | بیانات در دیدار مسئولان کتابخانهها و کتابداران | |
محتوای کتاب | غذاى فکر و روح، باید سالم و مقوى عرضه شود و آنکس که جز این عمل کند، خطا یا جنایتى بزرگتر از عرضه کننده مواد غذایى ناسالم یا بىمایه، مرتکب شده است. | پیام به مناسبت آغاز هفته کتاب |
ما مىبینیم در مجموعه کتاب و بازار کتاب، گاهى اوقات هدایتهاى همراه با انحراف را دنبال میکنند؛ بخصوص سراغ مسائلى میروند که براى ذهنیت جامعه، براى ذهنیت کشور، چه از لحاظ جنبههاى اخلاقى، چه از لحاظ جنبههاى دینى و اعتقادى، چه از لحاظ جنبههاى سیاسى، زیانبخش است | بیانات در دیدار مسئولان کتابخانهها و کتابداران | |
کتاب، محصول فکر و مغز و تجربه و هنر و ذوق یک کسى است یا کسانى است که این کتاب را تهیه و تولید کردهاند. لزوماً هر کتابى مفید نیست و هر کتابى غیرمضر نیست. بعضى کتابها مضر است. این یک خوراک معنوى است؛ اگر فاسد بود، اگر مسموم بود، اگر مضر بود، ما به عنوان ناشر، به عنوان کتابدار، به عنوان کتابخانهدار، به عنوان متصدى پخش - به هر عنوانى که با کتاب ارتباط دارد - حق نداریم این را در اختیار افرادى قرار بدهیم که آگاه نیستند، ملتفت نیستند. | بیانات در دیدار مسئولان کتابخانهها و کتابداران | |
اگر دیدیم که فرضاً در جامعه ما کتابى هست که هنرش فقط این است که احساسات جنسى را در جوانان تحریک کند، این مضر است. این را نمىشود به عنوان اینکه یک فرآورده فرهنگى است، آزاد بگذاریم تا هرکه خواست، تولید و عرضه کند؛ نه، این بحث خواست نیست؛ مثل مواد مخدر است. | مصاحبه پس از بازدید از یازدهمین نمایشگاه بینالمللى کتاب | |
ما نمىخواهیم به مردم بگوییم شما حتماً این کتاب را بخوانید، آن کتاب را نخوانید؛ نه. انواع سلایق، انواع فکرها، انواع ذهنها، انواع استعدادها، باید در مقابل خودشان میدان بازى داشته باشند | مصاحبه پس از بازدید از یازدهمین نمایشگاه بینالمللى کتاب | |
در باب نظریهپردازى نباید محدودیتى وجود داشته باشد. بیشتر بایستى براى نقد و ارزیابى و جدا کردن سره از ناسره همت شود؛ اما در زمینه کار عملیاتى، باید جلو کتابهاى مضر را گرفت. | مصاحبه پس از بازدید از یازدهمین نمایشگاه بینالمللى کتاب | |
اگر در تجویز و ارائه دارو، بىتوجهى کنید و چیزى را در اختیار مشترى کتاب بگذارید که براى او زیانبار است، شما هم ضرر معنوى بزرگى کردهاید. در نهایت، به هیچوجه شانه شما و شانه ما از بار آن نوشتهاى که شما وقتى آن را مىدهید، به زیان تمام مىشود، فارغ نخواهد بود. | سخنرانی پس از بازدید از نمایشگاه کتاب در حسینیه امام خمینى(ره) | |
باید به فکر باشیم و دغدغه نوع کتابهایى که تولید مىشود نیز در ما باشد. باید کتابِ خوب تولید شود. کتاب یک غذاست؛ یک غذاى روح است؛ یک نوشیدنى روح است و چنانچه مقوّى باشد، روح را تقویت مىکند. باید مواظب باشیم که مبادا نوشیدنى مسموم، خطرناک، فاسد، گندیده و مضر با رنگآمیزیهاى خیلى خوب، دست مردم داده شود؛ بدون اینکه مردم بدانند. | مصاحبه در بازدید از ششمین نمایشگاه بینالمللى کتاب | |
من اعتقاد ندارم که باید هر کتاب و نوشتهاى را که با سلیقه خاصى نمىسازد و مضر بهنظر مىرسد، جلوش را بگیریم. لکن کتب و نوشتههایى هست که مضر بودنشان براى مردم، واضح است؛ یعنى ترویج فحشا و فساد و از این قبیل است که براى مردم زیانآور است، نباید اجازه بدهند که چنین کتب و نوشتههایى منتشر شود. اما بیشتر باید تلاش کرد که کتابهاى خوب، چاپ و منتشر شود. | مصاحبه در بازدید از ششمین نمایشگاه بینالمللى کتاب |
اطلاعات موجود در جدول بر اساس بیانات منتشر شدهدر پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری تنظیم شده است.